Skeeler wielen wisselen
Algemeen
Tijdens het skeeleren en skaten slijten de wielen van skeelers en inline skates ongelijkmatig. Het voorste wiel slijt het hardst en de binnenkanten van alle wielen slijten door het afzetten harder dan de buitenkant. Dit principe geldt zowel voor skeelers als skates. Bij klapskeelers is de slijtage gelijkmatiger omdat het klapmechaniek de druk op de wielen bij afzetten beter over de wielen verdeelt. Natuurlijk geldt ook voor klapskeelers dat de afzetkant (binnenkant) van de wielen sneller slijt dan de buitenkant. Omdat ik geen ervaring heb met klapskeelers, ga ik hier verder niet op in.
Om een set wielen zo lang mogelijk te gebruiken moet je van tijd tot tijd de wielen wisselen. Ik doe dat om de 100 kilometer voor mijn skeelers. Meestal reviseer ik dan ook meteen mijn lagers, zodat alle vuil en stof uit het lager is verdwenen en het lager soepeler draait. Omdat de slag bij skaten anders (vaak korter) is dan bij skeeleren, slijten de skate-wielen minder heftig dan skeelerwielen. Meestal is het parcours bij skeeleren ook anders dan bij skaten. Skaten gebeurt vaak in parken of binnen de bebouwde kom, waarbij veel bochten moeten worden gereden.
Skeelers (met vijf wielen) willen van nature het liefst alleen rechtdoor, omdat de zijdelingse wrijving erg hoog is en de lengte van het frame langer. Ook zijn de frames van skeelers over het algemeen een stuk stijver, dus buigen deze niet door, wat bij inline-skates wel gebeurt. Met de huidige vierwielige (100 en 110 mm) skeelers kun je ook beter sturen dan skeelers met vijf wielen.
Bij het wisselen van de wielen wissel je de wielen niet alleen van positie, maar ook van schoen (en frame). Op die manier verplaats je de afzetkant (binnen- naar buitenkant) en slijten de wielen ronder af. Doe je dit niet, dat slijten de wielen compleet scheef af, wat je op den duur gaat merken met je slag. Het is wel belangrijk om de rotatierichting hetzelfde te houden. Als je de draairichting verandert, ontstaat er een ander slijtagepatroon in de wielen. Het slijtagepatroon in de wielen loopt scheef op de rijrichting, omdat de afzet zijdelings is. Als je de wielen bij het wisselen achteruit laat lopen, komt er een nieuw patroon bij, waardoor de rolweerstand vergroot.
Bij het wisselen van de wielen moet je niet alleen van schoen veranderen, maar ook de positie binnen het frame, zodat alle wielen gemiddeld even zwaar worden belast. De voorste wielen worden vaak het zwaarst belast en slijten sneller scheef af. De achterste wielen slijten vaak iets rechter. Om die slijtage gelijk over de wielen te verdelen, wissel je ook de positie van de wielen in het frame. In de onderstaande wisselschema’s is de nummering van wielen van voor naar achter; Het voorwiel is nummer 1 en het achterwiel nummer 4 of 5 naar gelang het aantal wielen.
Wisselschema inline-skates en skeelers met vier wielen
Wissel de wielen volgens het onderstaande schema:
|
|
||||||||||||||||
Verplaats de wielen van het linker frame naar het rechter en visa versa, maar houd de rolrichting gelijk. Op die manier slijten de wielen gelijkmatig af en blijft het slijtagepatroon gelijk. De afzetkant verplaatst doordat de binnenkant van de wielen aan het ene frame de buitenkant wordt aan het andere frame. Volgens het bovenstaande schema zitten de wielen na vier keer wisselen weer op hun originele plaats. In de onderstaande tabel staat hoe de wielen door de frames verplaatsen. Hierbij wordt uitgegaan van de originele nummering van de wielen in het linker frame. Het is handig om de wielen te merken, waardoor de kans op vergissing kleiner is.
| wissel | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 |
| kant | L | R | L | R | L |
| 1 | 3 | 2 | 4 | 1 | |
| 2 | 4 | 1 | 3 | 2 | |
| 3 | 2 | 4 | 1 | 3 | |
| 4 | 1 | 3 | 2 | 4 |
Als je net als ik skeelers hebt met verschillende wielen, zoals bijvoorbeeld Raps Cateye 12.8 inch (3×110/ 1×100) dan is de situatie anders. Wiel 1,3 en 4 zijn 110mm en wiel 2 is 100mm.
|
|
||||||||||||||||
Doordat wiel twee door de afwijkend maat alleen op plek twee kan blijven, zul je zien dat na zes keer wisselen de wielen op dezelfde plaats zitten. Wissel de wielen dan volgens het onderstaande schema:
| wissel | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 |
| kant | L | R | L | R | L | R | L |
| 1 | 3 | 4 | 1 | 3 | 4 | 1 | |
| 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | |
| 3 | 4 | 1 | 3 | 4 | 1 | 3 | |
| 4 | 1 | 3 | 4 | 1 | 3 | 4 |
Wisselschame skeelers (vijf wielen)
Verwissel de wielen van skeelers met vijf wielen volgens onderstaand schema:
|
|
||||||||||||||||
Verplaats de wielen van het linker frame naar het rechter en visa versa, maar houd de rolrichting gelijk. Op die manier slijten de wielen gelijkmatig af en blijft het slijtagepatroon gelijk. De afzetkant verplaatst doordat de binnenkant van de wielen aan het ene frame de buitenkant wordt aan het andere frame. Volgens het bovenstaande schema zitten de wielen na tien keer wisselen weer op hun originele plaats. De volgende tabel laat zien hoe de wielen zich door de frames verplaatsen, uitgaande van de oorspronkelijke nummering van de wielen van het linker frame.
| wissel | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
| kant | L | R | L | R | L | R | L | R | L | R | L |
| 1 | 3 | 5 | 2 | 4 | 1 | 3 | 5 | 2 | 4 | 1 | |
| 2 | 4 | 1 | 3 | 5 | 2 | 4 | 1 | 3 | 5 | 2 | |
| 3 | 5 | 2 | 4 | 1 | 3 | 5 | 2 | 4 | 1 | 3 | |
| 4 | 1 | 3 | 5 | 2 | 4 | 1 | 3 | 5 | 2 | 4 | |
| 5 | 2 | 4 | 1 | 3 | 5 | 2 | 4 | 1 | 3 | 5 |
Lagers reviseren
Bij het wisselen van de wielen, reviseer ik ook vaak de lagers. Kogellagers met slechts één afdichting (1Z) zijn het eenvoudigst te reviseren, omdat je beter bij de lagers kun komen. Bij lagers met een dubbele afdichting (2Z of ZZ) is dat minder makkelijk. Er zijn ook 1Z lagers met aan de binnenkant een kunststof kapje. Deze kapje kun je eenvoudig met een kleine schroevendraaier, mesje of een speld demonteren. Na het reviseren kun je deze weer terug plaatsen, maar veelal wordt dit niet gedaan. Voor het reviseren gebruik ik meestal een jampotje en thinner. Wasbezine kan ook, maar thinner is een stuk aggressiver en ontvet veel beter. Aangehecht vuil zal dus beter loslaten. Een jampotje is handig, omdat glas in tegenstelling tot veel kunststoffen niet oplost in thinner en met een deksel afsluitbaar is. Dat afsluiten voorkomt brandgevaar en een boze echtgeno(o)t(e). Je wordt ook een stuk minder licht in het hoofd!
Demonteer de wielen en leg ze in volgorde op een stuk karton. Hiermee wordt de volgorde van de wielen gewaarborgd. Leg de lagers met de open kant naar beneden in het bakje of potje en laat ze daar een nachtje in staan. Vuil zakt nu vanzelf naar de bodem. Vergeet niet ook de assen en spacers te reinigen. Die kunnen (zolang niet van kunststof) ook met thinner worden gereinigd. Blaas met hoge druk (compressor of reserveband met luchtpistool) de lagers, assen en spacers één voor één goed droog.
Controleer of de lagers goed schoon zijn door ze met de hand te laten draaien. Lopen ze soepel zonder lawaai of geknars, dan zijn ze goed schoon. Anders kun je de lagers nog eens nareinigen met remmenreiniger of iets dergelijks. Blijven de lagers knarsen, dan is de beste methode nieuwe lagers te kopen, want waarschijnlijk zijn de lagerkogels en -schalen ruw en zullen ze nooit meer lekker lopen.
Als alle lagers goed schoon zijn, smeer ze door middel van een klein drupje olie (geen lagervet!). Omdat de diameter van het lager groot is ten opzichte van het wiel heeft de snelheid het lager veel invloed op de snelheid van het wiel. High speed olie is het best om de lagers mee te smeren, maar er zijn ook gevallen bekend van lagers gesmeerd met petroleum, gasolie, naaimachine-olie of gewoon motorolie. Teflonspray schijnt ook goed te werken en werkt tevens vuilafstotend. Alles is mogelijk, maar hoe lager de viscositeit (hoe dunner het smeermiddel), hoe sneller het lager. Uit ervaring weet ik dat lagervet te dik is om mee te smeren. Gebruik dit dus niet, tenzij u de Mont Ventoux naar beneden wilt skeeleren. Gebruik maar een klein drupje olie, want anders geeft het teveel weerstand in het lager. Ook loopt het overtollige olie uit het lager, waardoor wielen spekglad worden en aan de buitenkant van het lager plakt, waardoor vuil wordt aangetrokken.
Plaats de lagers in de wielen (vergeet de spacers niet) en monteer de wielen volgens het wisselschema in de frames. Draai de assen weer vast. Draai de assen niet te strak vast, want anders gaat de schroefdraad kapot. Omdat het einde van de assen een conisch zijn, zullen deze niet snel los rammelen. Overtollige olie kan het best worden verwijderd, omdat olie aan de buitenkant van de lagers vuil aantrekt en wielen spekglad maakt.
Heb je nog vragen of ben je op zoek naar skeelers en goed advies?
Ga dan naar www.janvanderhoorn.nl .
Veel skeelerplezier!